Beda Venerabilis, De Arte Metrica, 6

Nominativus singularis has habet breves: a, ut citharista, vinea, toreuma; e, ut sedile; o, ut ordo, virgo; u, ut cornu; el, ut mel; il, ut vigil; ul, ut consul; m, ut tectum; n, ut carmen; us, ut iustus, cursus, cedrus, nemus; ir, ut vir; or, ut doctor; t, ut caput. Has item longas: i, ut frugi; il, ut Tanaquil; ol, ut sol; as, ut facultas; c, ut halec.

Item haec sunt, quae in monosyllabis producuntur, in dissyllabis autem et trisyllabis vel in caeteris polysyllabis corripiuntur: ar, ut far, nar, Caesar; er, ut ver, pater; ur, ut fur, murmur; is, ut vis, glis, fortis; al, ut sal, Hannibal. Item torcular et pulvinar producta, quia quibusdam placuit hoc torculare dici, non torcular; et hoc pulvinare, non pulvinar. S terminatus, si quintae declinationis fuerit, producitur, ut dies; si tertiae, tunc longa est, cum genitivus singularis non crescit, ut labes, caedes, tabes, pubes, clades, fames, vulpes, claves, aedes, strages, Hercules, proles, nubes; quamvis quidam nubs nominativum enuntiari [Paris., maluerunt.] maluerit; vel cum, crescens, e productam ante novissimam syllabam habuerit, ut merces, quies, mercedis, quietis; vel cum monosyllaba fuerint nomina, aut de monosyllabis ducta, ut pes, bipes, sonipes; ubi notandum quod pes, sicut et sal et par, cum monosyllabum est, longa est.

At cum per alios casus declinari coeperit, primam syllabam corripit; item Ceres, aries, paries, abies, nominativo et vocativo casu es producunt, at in caeteris casibus corripiunt; breviatur vero es, si aut e in i mutaverit in genitivo crescente, ut miles militis; aut brevem habuerit, ut seges segetis. Os monosyllaba, si ora significat, producitur; si ossa, breviatur.

Quae tamen os syllaba cum in dissyllabis vel in trisyllabis venerit, et media syllaba genitivi producta natura [Paris., permanserit.] permansit, tunc longa erit, ut nepos nepotis; si vero correpta, breviatur, ut compos compotis. Us cum in genitivo crescente longa permanserit, producitur, ut virtus virtutis, tellus telluris, excepto uno palus, quod in genitivo disterminatur, palus, paludis.

Unde est:

Regis opus, sterilisque diu palus, aptaque remis.

Si vero in genitivo crescente non permanserit, aut non creverit, corripitur, ut pectus, pectoris, vulgus, vulgi. Genitivus, dativus et ablativus producuntur; sed genitivus, cum tertiae fuerit declinationis, cum ablativo suo e tantum littera terminato breviatur, ut a fonte, fontis, excepto uno quod producitur, ab hac fame, quod veteres huius famei, non huius famis; et huic famei, non huic fami declinabant.

Ubi notandum quod nomina quintae declinationis, quae in ei litteras genitivo et dativo casu terminantur, et has divisas et utramque longam habent, ut faciei, diei, fidei; accusativus brevis est semper, vocativus similiter, excepto cum i terminatur, ut Laurenti. Ubi notandum quod nomina quae in ius terminantur, in genitivo casu duplici i efferuntur, in vocativo simplici, in utroque longam habent, ut filius, filii, o fili; vel certe vocativum in e correptam terminant, ut impius, impie; qui etiam vocativus dum similis nominativo fuerit, regulam nominativi sequitur, ut haec paupertas, et o paupertas.

Nominativus, accusativus et vocativus plurales in masculino et feminino genere producuntur, corripiuntur in neutro. Ambo et duo, si neutra sunt, corripiuntur; si masculina, producuntur. [Par., Genitivus pluralis.] Genitivus in omnibus brevis est. Dativus vel ablativus si in is terminantur, longi sunt, ut doctis; si in bus, breviantur, ut rebus. In hac regula omnia nomina, pronomina, participia continentur.

Sed pronominis declinatio in hoc tantum differt, quod in monosyllabis, quae [Paris., vocalibus, ut me, te, se, qui aut.] vocalibus constat [sic], ut o, in quolibet casu producuntur; sed genitivus cum in us terminatur, breviatur, ut illius. Dativus vero, sicut in nomine, semper longus est, excepto mihi, tibi, sibi, quae indifferenter dici possunt; sic reliqui quoque casus regulam sumunt ex nomine.

In Graecis vero nominativus singularis has habet breves: a, ut ecclesia, baptisma; as, cum genitivus dos habuerit, ut Arcas Arcados, Pallas Pallados; os cum in genitivo diphthongum habuerit, ut Delos Deli; longas vero has, [Paris., e ut schole.] ut schole, synagoge, quae Latina consuetudine [F. consuetudo] in a terminat; o ut Dido; an, ut Titan; en, ut lien, syren; in, ut delphin; on, ut Memnon; er, ut aer, aether; as, ut Aeneas; es, ut Anchises.

Genitivus breviatur, cum dos vel tos habuerit in fine, ut Arcados, poematos; dativus, cum i, ut Palladi; accusativus, cum a vel on, ut Thesea, Delon. Alias longus est vocativus, cum a terminatur, in masculinis tantum [Paris., longus.] longum est, ut Aenea; nam in femininis corripitur, ut haec cathedra.

E terminatus producitur, schole, synagoge, pentecoste, parasceve, exceptis his quorum nominativus os terminatur, ut Petros Petre. I terminatus corripitur, ut o Alexi. O finitus producitur, ut Dido. Nominativus et vocativus plurales, cum a vel es terminantur, breves sunt, ut rhetores, charismata, alias longi sunt, [Paris., ut ecclesia.] ecclesia. Genitivus longus est, si tamen Graece fuerit declinatus, ut laon, cedron, id est, populorum, cedrorum.

Dativus in s terminatus corripitur, ut Arcas; alias longus est, ut lais, id est, populis. Accusativus si in as fuerit terminatus, et a genitivo singulari venerit, os finito, corripitur, ut Arcados Arcadas, alias productione laetatur ut ecclesias.